Stare Miasto w Kołobrzegu

---

Historia

Lokacja miasta

Historia Kołobrzegu sięga 23 maja 1255 roku, kiedy to miasto uzyskało przywilej lokacyjny oparty na prawie lubeckim. Już na końcu XIII wieku rozpoczęto budowę ratusza przy ulicy Wąskiej oraz pierwszych elementów kolegiaty. W XIV wieku miasto zostało otoczone solidnymi murami obronnymi, które były odpowiedzią na potrzebę zabezpieczenia przed zagrożeniami zewnętrznymi. Wraz z postępującą urbanizacją, drewniane zabudowania zaczęły być zastępowane przez bardziej trwałe konstrukcje murowane. W obrębie murów znajdowały się trzy bramy: Solna, Kamienna oraz Młyńska, które stanowiły główne wejścia do miasta.

Nowożytność

W 1628 roku przystąpiono do budowy nowoczesnych fortyfikacji, co miało związek z wydatnymi zniszczeniami, jakie Kołobrzeg poniósł podczas wojny trzydziestoletniej. Niestety, brutalne walki oraz pożary spaliły wiele domów, w tym w 1630 roku zniszczono 128 budynków w wyniku oblężenia przez wojska brandenburskie. W 1653 roku Fryderyk Wilhelm I zarządził rozpoczęcie budowy Twierdzy Kołobrzeg oraz likwidację średniowiecznych murów. Mimo to, modernizację fortyfikacji rozpoczęto dopiero w 1770 roku. W wyniku kolejnych konfliktów, takich jak wojna siedmioletnia oraz wojny napoleońskie, miasto wymagało intensywnej odbudowy. W 1808 roku kupiec Christian Plüddeman zrealizował projekt nowego pałacu przy dzisiejszej ulicy Armii Krajowej, znany obecnie jako pałac Brunszwickich.

II wojna światowa

Na fali wojen, w marcu 1945 roku, Kołobrzeg stał się celem bombardowań ze strony radzieckiego lotnictwa. Pierwsze ataki miały miejsce 3 marca, kiedy to płonął dom handlowy Gustava Zeecka, a kilka dni później doszło do zniszczeń w kamienicach przy ul. Katedralnej. Niemiecka armia, stosując taktykę spalonej ziemi, również przyczyniła się do zniszczeń. Zaledwie kilka tygodni później, pożar zniszczył dach kolegiaty, a miasta prowadzone walki i bombardowania znacznie osłabiły jego infrastrukturę w obrębie Starego Miasta.

Pierwsze lata powojenne

Bitwa o Kołobrzeg w czasie II wojny światowej spowodowała zniszczenie około 90% zabudowy miasta. W dniach 10-11 sierpnia 1946 roku Kołobrzeg odwiedzili rzeczoznawcy ze szczecińskiego Rejonowego Urzędu Planowania Przestrzennego, którzy wzięli udział w pracach nad planem odbudowy. Niestety, projekt nie trafił na podatny grunt i nie został zrealizowany. Dopiero 4 kwietnia 1947 roku zorganizowano konferencję poświęconą odbudowie, na której powołano Komitet wykonawczy, w którego skład wchodzili znani społecznicy, w tym Zbigniew Bogacki. Brak wsparcia ze strony centralnych władz PRL jednak uniemożliwił szybką regenerację zrujnowanego miasta.

Pod nadzorem Referatu Akcji Robót Rozbiórkowych mieszkańcy Kołobrzegu rozpoczęli proces odgruzowywania i rozbiórki pozostałości po spalonych budynkach. W latach 50. XX wieku dochodziło nawet do rozbiórek budynków w dobrym stanie, z których odzyskiwano cegłę. Planowano budowę socrealistycznego osiedla mieszkaniowego w obszarze Starego Miasta, jednak do postawienia mieszkań ostatecznie nie doszło. Zamiast tego, wśród rozproszonych ruin stworzono tereny zielone, a w okolicach ulicy Dubois oraz ulic Lenina i Katedralnej zachowały się niektóre przedwojenne kamienice, których uzupełnieniem były stylizowane nowe domy.

Budowa wielkopłytowego osiedla

W dniu 21 maja 1970 roku Stowarzyszenie Architektów Polskich ogłosiło wyniki konkursu na projekt zabudowy Starego Miasta w Kołobrzegu. Wybór padł na propozycję architektów Natana Grabiego, Andrzeja Katzera, Stanisława Palmego oraz Wiesława Świtakowskiego. Ich projekt zakładał powstanie wysokościowców na obrzeżach oraz niższych bloków w centralnej części starówki. Realizacja obejmowała budynki wysokościowe przy ulicy Budowlanej 7-25 oraz Wąskiej 2-20, a także mniejsze obiekty mieszkalne w okolicach innych ulic. Wysoka zabudowa doprowadziła do zasłonięcia sylwety konkatedry, co spotkało się z głosami krytyki. Transakcje handlowe miały odbywać się w pawilonach zaplanowanych na placu Ratuszowym, lecz plany pozostawały jedynie w sferze zamierzeń, a niektóre kwartały pozostały niezabudowane. W 1977 roku, wyburzono ostatnią zachowaną kamienicę przy południowo-zachodniej pierzei placu Ratuszowego.

Odbudowa w duchu retrowersji

W 1984 roku rozpoczęły się prace mające na celu przywrócenie Staremu Miastu jego historycznego charakteru. Miastoprojekt Kołobrzeg, pod przewodnictwem A. Lepczyńskiego, opracował plan uwzględniający nie tylko architekturę, ale też prowadzenie badań archeologicznych i architektonicznych. Nowe budynki nie miały być odwzorowaniem dawnych kamienic, a ich architektura miała jedynie luźno nawiązywać do historycznych wzorców. Odrodzenie ukochanej przez mieszkańców starówki nastąpiło poprzez powstanie nowych kamienic, które zrealizowano przy ulicach:

• Katedralnej (między Brzozową a Mariacką),
• Brzozowej,
• Mariackiej (na całej długości),
• Narutowicza (na całej długości),
• Emilii Gierczak (na całej długości),
• Giełdowej (między placem Ratuszowym a Dubois),
• Ratuszowej (między placem Ratuszowym a Dubois),
• Dubois (między Katedralną a Dubois),
• Armii Krajowej (między Dubois a Katedralną oraz między Narutowicza a Gierczak).

Równocześnie z tym powstało wiele założeń odnośnie przestrzeni publicznej, w tym przestrzeń dla Muzeum Oręża Polskiego, które nie zostały zrealizowane w sposób pełny.

Projekt Nowej Starówki stał się wizytówką nowego Kołobrzegu, przynosząc świeży powiew do zabytkowego krajobrazu miejskiego.

Zabytki

W sercu Kołobrzegu znajduje się wiele wspaniałych zabytków, które przyciągają turystów z różnych zakątków Polski i świata. Poniżej przedstawiamy kilka najbardziej interesujących miejsc, które warto odwiedzić:

• Ratusz,
• Kamienica Schliffenów,
• Akademia Rycerska,
• Pałac Brunszwickich,
• Kościół Niepokalanego Poczęcia NMP,
• Bazylika konkatedralna,
• Katownia,
• Baszta Lontowa.

Każdy z tych obiektów ma swoją unikalną historię i architekturę, które świadczą o bogatej przeszłości Kołobrzegu jako jednego z najważniejszych ośrodków w regionie.

---

Oceń: Stare Miasto w Kołobrzegu

---